ଯୁଗଧର୍ମ

ବୈକୁଣ୍ଠନାଥ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ

ଏକ

***

ଦୁଇ

***

ତିନି

ବାପୁ କହିଥିଲେ, ‘‘ମଦ ଅଫିମ ଗଞ୍ଜାଇ

ଏ ଦେଶେରେ କେହି ହେଲେ ଜଣେ ଛୁଅଁ ନାହିଁ” ।

ସେଥିପାଇଁ ନିଶା ନିବାରଣ ନାମେ ନୀତି

ଚଳାଇଲେ କିଛି କାଳ ଆମ ନୂଆମନ୍ତ୍ରୀ ।।

ଏବେ କିନ୍ତୁ ଚାଲିଲାଣି ନିଶାର ପ୍ରସାର

ଖୋଲା ବଜାରରେ ମଦ ହୁଏ କାରବାର ।

ଦେଶୀ ମଦର ଦୋକାନ ଖୋଲା ଚାରିଆଡ଼େ

ଦେଶୀ ମଦେ ସରକାରୀ ଗନ୍ତାଘର ଭରେ ।।

ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ କାଳେ ମଦ ନିଶାପାଣି

ପିଇବାକୁ ଲୋକେ ଘୃଣା କରୁଥିଲେ ଜାଣି ।

ଆଜି କିନ୍ତୁ ସମାଜରେ ଯେ ମଦ ନ ପିଏ

ଅମଣିଷପଣେ ତାଙ୍କୁ ଗଣନ୍ତି ସଭିଏଁ !

ତେଣୁ ଆଜି ରିକ୍ସାବାଲା, କଳର ଶ୍ରମିକ

ମଦ ପିଏ ଭୁଲିବାକୁ ଅଭାବକୁ ଦୁଃଖ ।

ଛାତ୍ର ନେତା ମଦ ପିଇ ଆନ୍ଦୋଳନ କରେ

ପୁଲିସ ପିଅନ୍ତି କେତେ ଦିନ ଦ୍ୱିପହରେ ।।

ମଦ ପିଇ ମସଗୁଲ ଏଦେଶର କବି

ଲେଖନୀ ମୁନେ ଫୁଟାନ୍ତି ନୂଆ ନୂଆ ଛବି ।

ମଦ ବିନା ଚଳେ ନାହିଁ ସାଂସ୍କୃତିକ ସଭା

ମଦ ବିନା ନୃତ୍ୟ ଗୀତ ପାଏ ନାହିଁ ଶୋଭା ।।

ଅଙ୍ଗେ ଆଣିବାକୁ ବଳ ମଦ ପିଏ ଯୁବା

ଯୁବତୀ ପିଅଇ ହେବା ପାଇଁ ମନଲୋଭା ।

ମଦ ପିଏ ନାହିଁ ଏକା ପଣ୍ଡିତ ସମାଜ

ମଦନାନନ୍ଦ ମୋଦକେ ଚଳେ ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ।।

କିରାଣୀ ପିଅଇ ପିଏ ବଡ଼ ଅଫିସର

ବ୍ୟବସାୟୀ ବୁଲି ବାଣ୍ଟେ ପାଇବାକୁ ବର ।

ଦେଶୀ ମଦ ଛୁଏଁ ନାହିଁ ଏକା ବଡ଼ ନେତା

ବିଲାତି ମାଲ୍ ନ ହେଲେ ନଶୁଣନ୍ତି କଥା ।।

ମଦର ଜୟ ଡିଣ୍ଡିମ ବାଜେ ଚଉଦିଗେ

ଯନ୍ତ୍ରୀଠାରୁ ମନ୍ତ୍ରୀ ଯାଏ ସ୍ୱାଗତ ଉତ୍ସବେ ।

ନଗରରୁ କ୍ରମେ ବ୍ୟାପି ଗ୍ରାମ ଗ୍ରାମାନ୍ତର

ମଦର ମହିମା ଗାଏ ପଞ୍ଚାୟତ ଘର ।।

***

ଚାରି

***

ପାଞ୍ଚ

ବାପୁଜୀ କହିଲେ,      “କପଟତା ତେଜି

ସତ୍ୟ ଆଚରଣ କର”

ସେ କଥା ନେତାଏ      ସଭା ସମିତିରେ

କହୁଥାନ୍ତି ବାର ବାର ।

କାମରେ ସେ କିନ୍ତୁ      କରନ୍ତି ଓଲଟା

ମୋଡ଼ୁ ଥାନ୍ତି ଯେତେ ପେଞ୍ଚ,

ନେତାଙ୍କର ଶହେ      କଥାରେ ବୁଝିବ

ପୁରା ପାଞ୍ଚ କୋଡ଼ି ମିଛ ।

ଜନତାର ସେବା      କେବଳ ଛଳନା

କ୍ଷମତା ଲାଳସା ସାର

ବଢ଼ି ମରୁଡିରେ       ଯେତେ ପାଟି ତୁଣ୍ଡ

ନିଜ ନାମର ପ୍ରଚାର ।

ପାଇଗଲେ ଥରେ      ଜନତାର ଭୋଟ୍

କ୍ଷମତା ଆସିଲେ ହାତେ,

ନେତା ସଙ୍ଗେ ଭେଟ      ନମିଳେ ସହଜେ

ଡାକୁଥାଅ ତମେ ଯେତେ ।

ପ୍ରିୟାପ୍ରୀତି, ଭାଇ      ବନ୍ଧୁ ସଙ୍ଗେ ଖାଲି

ଚାଲେ ତାଙ୍କ କାରବାର,

ନୀତି ଅନୀତିର      ବିଚାର ନଥାଏ

ସାର ନିଜ ରୋଜଗାର ।

ବଡ଼ନେତା ହୋଇ      ମନ୍ତ୍ରୀ ଆସନରେ

ବସିଗଲା ଥରେ ଯିଏ,

ସାତ ପିଢ଼ି ପାଇଁ      ସମ୍ପତ୍ତି ସାଇତି

ରଖିବା ତା ସକ୍ଷ୍ୟ ହୁଏ ।

ଭୋଟ ନେବା ବେଳେ      ଯେତେ ମିଠା କଥା

ଯେତେ ନିଜ ବାହାଦୂରୀ,

ବିପକ୍ଷ ଦଳଟା             ଦୁର୍ନୀତି କରୁଛି

ବୋଲି କରୁଥାନ୍ତି ହୁରି ।

ନିର୍ମଳ ଶାସନ      ଚଳାଇବା ପାଇଁ

ପ୍ରତିଜ୍ଞା କରନ୍ତି କେତେ,

ଶାସନ ଗାଦିରେ      ଥରେ ବସିଲେ

ସବୁକାମ ହୁଏ ଫତେ ।

ପାଞ୍ଚଟି ବରଷ      ତାଙ୍କ ଉଆସକୁ

ନପାରିବ ଭାଇ ଯାଇ,

ପ୍ରବେଶ ପାଆନ୍ତି      ବଡ଼ କଣ୍ଟ୍ରାକ୍ଟର

ଯେତେ ବଡ଼ ବ୍ୟବସାୟୀ ।

ଖବରକାଗଜେ      ଶୁଣାନ୍ତି କେବଳ

ଲମ୍ବା ଲମ୍ବା ଉପଦେଶ,

ତୁମର ଓଜର      ଆପତ୍ତି, ଗୁହାରୀ

ନ ପଶଇ ତାଙ୍କ ପାଶ ।

ଭୋଟ୍ ବେଳ ହେଲେ      ତୁମ ପାଇଁ ତାଙ୍କ

ଅନ୍ତର ଉଠଇ କାନ୍ଦି,

ସରଳ ଅନ୍ତରେ      ଭୁଲି ଯାଅ ନାହିଁ

ତାଙ୍କ ସବୁ କାରସାଦି ।

କି ହେବାର ଥିଲା      କିସ ପୁଣି ହେଲା

ଏହି କଥା ଭାଳି ଭାଳି,

ଏ ଦେଶର ସାଧୁ      ସୁଜ୍ଞଜନଙ୍କର

ନୟନୁ ଝରଇ ବାରି ।

ନିରୀହ ଜନତା      ତ୍ରାହି ତ୍ରାହି ଡାକେ

ଉଛୁଳଇ ସାରା ଦେଶ,

ଶାସକ ଶୋଷକ      ହୋଇ ଏକ ମେଳ

ସମାଜେ ଭରନ୍ତି ବିଷ ।

ନ୍ୟାୟ ଧର୍ମ ଯାର      ହୃଦୟରେ ନାହିଁ

ଶାସକ ଆସନେ ବସି,

ଦେଶବାସୀଦତ୍ତ      ରାଜକୋଷ ଅର୍ଥ

ନିମିଷେ ନିଅନ୍ତି ଶୋଷି ।

ଖାଦ୍ୟରେ ତ ସବ      ଅଖାଦ୍ୟ ମିଶାଇ

ବ୍ୟବସାୟୀ ଗଢ଼େ ପୁଞ୍ଜି,

କିଏ ସେ ଧରିବ ?      ଆଇନ୍ ଅଚଳ

ଚାନ୍ଦା ରଖିଛନ୍ତି ଖଞ୍ଜି !

ଚାଉଳରେ ଗୋଡ଼ି,      ଡାଲିରେ ବାଜରା,

ଅଟାରେ ତେନ୍ତୁଲି ମଞ୍ଜି,

ମିଶା ତେଲ ଖାଇ      କେତେ ଲୋକଙ୍କର

ଯମ ନିତି ପୋଛେ ପାଞ୍ଜି ।

କହିକି ପାରିବ      ବ୍ୟବସାୟୀ ଜାତି

ଧରମ କରେନା ଶେଷେ ?

ହଜାର ହଜାର      ମଣିଷଙ୍କୁ ମାରି

କୋଟି ପିମ୍ପୁଡିଙ୍କୁ ପୋଷେ ?

ପିମ୍ପୁଡ଼ି ଗାତରେ      ଗୁଡ଼ ଟିକେ ଟିକେ

ଦେଇ ବୁଢା ବ୍ୟବସାୟୀ,

ମନେ ଭାବି ନିଏ             ତାଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦେ

ସବୁ ପାପ ଯିବ ଧୋଇ ।

ତୁମେ ଯେବେ କିଣ      ସଉଦା ପତର

ଗୋଶାଳା ପାଇଁକି ଚାନ୍ଦା,

ବ୍ୟବସାୟୀ ନିଏ,      ଗୋ ଜାତିର ସେବା

ଆଉ ଏକ ତାର ଫନ୍ଦା ।

ଗୋଶାଳାର ସବୁ      ଖାଣ୍ଟି ଦୁଧ ଯାଏ

ବ୍ୟବସାୟୀ ପିଲା ପାଇଁ,

ତମ ପିଲା ପାଇଁ      ପାଉଡର ଦୁଧ

ବିଦେଶୁ ଆସୁଛି ବହି ।

ଖାଣ୍ଟି ଘିଅ ଯାଏ      ମନ୍ତ୍ରୀ, ବ୍ୟବସାୟୀ,

ବଡ଼ ଅଫିସର ଘରେ,

ଖାଣ୍ଟି ଘିଅ ବିନା      ନ ରୁଚିବ ତାଙ୍କୁ

ରନ୍ଧା ଆଉ କେଉଁଥିରେ !

ତମ ପାଇଁ କିନ୍ତୁ      ଭିଟାମିନ ଭରା

ଖାଣ୍ଟି ବନସ୍ପତି ଘିଅ,

ତମ ଘର ଦିଅଁ      ପୂଜା ପାଇଁ ଘିଅ

ଖୋଜିବା ବଡ଼ ଅନ୍ୟାୟ !

***

ଛଅ

ସେବା ମନୋଭାବ      ଟିକିଏ ନ ଥାଇ

ଡାକ୍ତର ହୁଅନ୍ତି ସୃଷ୍ଟି,

ରୋଗୀ ରୋଗ ଭଲ      ହେଉ ବା ନ ହେଉ

ଦରମା ଉପରେ ଦୃଷ୍ଟି ।

ଡାକ୍ତରଖାନାରେ      ଶଯ୍ୟାରେ ଅଭାବ

ଶୁଣାଯାଏ ସବୁବେଳେ,

ବଡ଼ ଡାକତର       ଫିଇସ ପାଇଲେ

ଶଯ୍ୟା ମିଳିଯାଏ ବଳେ ।

ଏତିକିରେ କିନ୍ତୁ      ହୁଏନି ସୁବିଧା

ଆଉ କିଛି ଦରକାର,

ସେବିକା, ବେହେରା      ବକସିସ ପାଇଁ

ରହିଥିବ ହୁସିଆର ।

ଫିଇସି ଦେବାକୁ      ଅକ୍ଷମଟି ଯିଏ

ଚିକିତ୍ସା ତାହାକୁ ମନା,

ତାହା ପାଇଁ ଖୋଲା      ଶସ୍ତା ଔଷଧର

ଦାତବ୍ୟ ଡାକ୍ତରଖାନା ।

ହୋଇଥିବ ଯେବେ      ବଡ଼ ହାକିମଙ୍କ

ବନ୍ଧୁ, ଶଳା ଅବା ଜ୍ୱାଇଁ,

ଅବା ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କର      ଲେଖାଯୋଖା ବନ୍ଧୁ

ସୁପାରିଶ ଥିବ ପାଇ;

ତେବେ ତମ ପାଇଁ      ତାକ୍ତର ହୃଦୟ

ଦରଦ ଦେଖିବ କେତେ !

ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା      ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଥୁଆ

ମାଗଣା କେବିନ୍ ସାଥେ ।

ଏ ଦେଶ ପ୍ରାଚୀନ      ଆୟୁର୍ବେଦ ଜ୍ଞାନ

ଏବେ ପାଇନାହିଁ ଲୋପ,

ତାର ବିକାଶରେ      ଭାଙ୍ଗି ପାରିଥାନ୍ତା

ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଚିକିତ୍ସା ଦର୍ପ ।

ଯେଉଁ କେତେଜଣ      କବିରାଜ ପଣେ

ଦୋକାନ ଅଛନ୍ତି ଖୋଲି,

ଚିକିତ୍ସା ବଦଳେ      ଭାଙ୍ଗ ଗଞ୍ଜାଇର

ମୋଦକ ବିକନ୍ତି ଖାଲି ।

ହଜାର ହଜାର      ଇସ୍କୁଲ, କଲେଜ

ବସିଲାଣି ଆଜି ଦେଶେ,

ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଛାତ୍ର      ପାଠ ପଢ଼ୁଛନ୍ତି

ଶିକ୍ଷିତ ହେବା ମାନସେ ।

ଡିପ୍ଲୋମା, ଡିଗିରୀ,      ସାର୍ଟିଫିକେଟରେ

ପାଠପଢ଼ା ହୁଏ ମାପ,

ଦେଶର ସଂସ୍କାର       ପୋଡ଼ି ଜଳିଯାଏ

ସତ୍ୟତା ହେଲାଣି ଲୋପ ।

ବାପ-ମାଆଙ୍କର      ପୁରୁଣା କାଳିଆ

ବ୍ୟବହାର ଏବେ ଦେଖି,

ଶିକ୍ଷିତ ପିଲାଏ      ନାକ ଟେକୁଛନ୍ତି

ଭକତି ଗଲାଣି ଶୁଣି ।

ପାଠ ପଢ଼ା ବୋହୂ       ସହି ନ ପାରଇ

ଶାଶୁ ଶ୍ୱଶୂରଙ୍କ ଅଳି,

ସେମାନଙ୍କ ଠାରୁ      ଦୂରେ ରହିବାକୁ

ସ୍ୱାମୀ ସଙ୍ଗେ କରେ କଳି ।

ପିତାମାତାଙ୍କର      ମନୋନୀତ କନ୍ୟା

ପୁଅ ମନକୁ ନ ମାନେ,

ବିନା ବିଚାରରେ       ଇଚ୍ଛାବରଣରେ

ନିଜକୁ ସେ ଧନ୍ୟ ମଣେ ।

ଶିକ୍ଷା ଅନୁଷ୍ଠାନେ       ଶୃଙ୍ଖଳା ବିଧାନ

କେବେଠୁଁ ଗଲାଣି ଉଠି,

ଶୃଙ୍ଖଳା ଶବଦ       ଉଚ୍ଚାରଣ କଲେ

ହୁଏ ଏବେ ଢେଲା ବୃଷ୍ଟି ।

ଶିକ୍ଷକଙ୍କ କଥା       ପିଲାଏ ଶୁଣିବା

ଆଗ କାଳେ ସିନା ଥିଲା;

ପିଲାଙ୍କର କଥା       ନ ଶୁଣିଲେ ଏବେ

ଶିକ୍ଷକ ଚାକିରୀ ଗଲା ।

ଧର୍ମଘଟ ହେବ,       ଘେରାଉ ଚାଲିବ,

ଛାତ୍ରଙ୍କ କଥାରେ ଯେବେ

ପାଟି ଫିଟାଇଛି,       ପ୍ରଧାନ ଶିକ୍ଷକ

ରକ୍ଷା ନାହିଁ ଆଉ ତେବେ ।

ଶିକ୍ଷକ ଦେଖୁଛି,       ବିଦ୍ୟାଳୟେ ପାଠ

ପଢ଼ାଇଲେ ନାହିଁ ଲାଭ,

କେତେ ଟଙ୍କା ମାତ୍ର       ଦରମା ପାଇଁକି

ସବୁ ଶକ୍ତି ତାର ଯିବ ।

ଘରେ ଟିଉସନ       ଚଳାଇ ପାରିଲେ

ବ୍ୟବସାୟ ଠାରୁ ବଳି,

ରୋଜଗାର କରି       ହେବ ବଡ଼ ଲୋକ

ତିନି ତାଲା କୋଠା ତୋଳି ।

ପିଲାଙ୍କ ଭିତରେ       ସୁଶୀଳ ସ୍ୱଭାବ

ଫୁଟାଇବା ଯାର କାମ,

ସେ ହେଲେ କାମୁକ       ଭଣ୍ତ ସ୍ୱାର୍ଥପର

ଦେଶୁ ଛାଡ଼ିଯାଏ ଧର୍ମ ।

ଶହେ ରେ ଜଣେ ବା       ଦି ଜଣ ଶିକ୍ଷକ

ଆଦର୍ଶ ଅଛନ୍ତି ରଖି,

ମୂଳ ଖାଲି ସ୍ୱାର୍ଥ      ଶିକ୍ଷା ଦାନ ପଛ

ଆଉ ଯେ ରହିଲେ ବାକି ।

ଏକପତ୍ନୀ ଥାଉ      ଆନ ଯୁବତୀକୁ

କୌଶଳେ ବିବାହ କରି,

ଉପର ହାକିମେ       ତୋଷି କେ ଶିକ୍ଷକ

ପ୍ରମୋସନ ନିଏ ମାରି ।

ଉନ୍ନତି ନାମରେ       ଚାନ୍ଦା ଉଠାଇଣ

ନିଜ ଘର କିଏ ତୋଳେ

ପରୀକ୍ଷା ଆଗରୁ        ପ୍ରଶ୍ନ ପତ୍ର ବିକି

ଧନୀ ପାଲଟଇ ହେଳେ ।

ପରୀକ୍ଷା ବେଳରେ       ବିଭ୍ରାଟ ଘଟୁଛି

କିଏ ସେଥିପାଇଁ ଦାୟୀ ?

ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ଛାଡ଼ି       ଛାତ୍ର ସମାଜକୁ

ଦୋଷୀ ବୋଲି ଭାବ ନାହିଁ ।

ଅନ୍ୟାୟ, ଅନୀତି       ଚୋରି,ଧପାବାଜି

ଦେଶେ ବାନ୍ଧିଲାଣି ବସା,

ନ୍ୟାୟ ପାଇଁ ଗଲେ       ନ୍ୟାୟ ଦରବାରେ

ଆଗ ଖରଚ ପଇସା ।

ପେଶକାର ଠାରୁ       ପିଅନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ

ସଭିଙ୍କ ପାଉଣା ଲୋଡ଼ି,

ମିଠା କଥା କହି       ମୋହରିର ଭାଇ

ନିଅନ୍ତି ରସ ଚିପୁଡ଼ି ।

ସବୁଠାରୁ ବେଶୀ       ଓକିଲଙ୍କ ଫିସ

ଭାଗ୍ୟ ଥିଲେ ଯିବ ବଞ୍ଚି,

ନ୍ୟାୟ ଦରବାରେ       ସବୁ ଯିବ ସରି

ଯେତେ ରଖିଥିବ ସଞ୍ଚି ।

ଧନୀ ଲୋକପାଇଁ       ସଭିଙ୍କ ଦରଦ

ଆଇନ ତାହାର ପଟ

ଗରିବ ବିଚାରୀ      କଚେରୀକୁ ଗଲେ

ହୁଏ ଖାଲି ଛଟପଟ ।

ପୋଲିସଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା      ବଢ଼େ ଦିନୁଁ ଦିନ

ବସେ ନୂଆ ନୂଆ ଥାନା,

ଚୋରୀ ,ଆଉ      ଖଣ୍ଟ ବୃତ୍ତି

ନ ହୁଏ ଏବେ କଳନା ।

ଠାବେ ଠାବେ ଲାଗି      ଯାଏ ମାଡ଼ଗୋଳ

ନଥାଇ କିଛି କାରଣ,

ଧର୍ମଘଟ, ଦଙ୍ଗା      ନିତିଦିନ କଥା

ଅଚଳ ହୁଏ ଆଇନ ।

ପେଟ ପୋଷିବାକୁ      ଚୋରି କଲା ଲୋକ

ଧରାପଡ଼ି ଭୋଗେ ଦଣ୍ଡ,

ବଡ଼ ଡକାୟତ      ପୋଲିସଙ୍କ ବୁଦ୍ଧି

ହେଳେ କରିଦିଏ ପଣ୍ଡ ।

ସବୁଠୁଁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ             ଦେଶ ସେବା ନାମେ

ହୁଏ ଯେତେ ଡକାୟତି,

ବୋମା ବନ୍ଧୁକର             କାରବାର ସେଠି

ପୋଲିସର ଥରେ ଛାତି ।

ବିକ୍ଷୋଭ ନାମରେ      ଦଙ୍ଗା, ଭଙ୍ଗାରୁଜା

ବେଉସା ଯାହାର ମୂଳ,

ସଭା ସମିତିରେ      ଗରଜି କହନ୍ତି

ତିଳକୁ କରିଣ ତାଳ ।

ଆଜି ଯାକୁ ଲୋକେ      ଡହରା କହନ୍ତି

କାଲି ହୋଇପାରେ ନେତା,

ପୋଲିସ ଆଇନ      ସେଠି ବି କୋହଳ

ଜଗି ରଖି କହେ କଥା ।

ତେଣୁ ପୋଲିସଙ୍କ      ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା କାମ

ଆପେ ହୁଏ ସଙ୍କୁଚିତ,

ଲରି, ଟାକ୍ସି ଚଳା      ଦୁର୍ଘଟଣା ଆଉ

ଅପମୃତ୍ୟୁରେ ସୀମିତ ।

***

ସାତ

***

ଆଠ

***

ନଅ

ସାଧୁ ସୁଜ୍ଞଜନ, ଧର୍ମବନ୍ତ ପ୍ରାଣ

ଯେତେ ନିରୀହ ସରଳ,

ଦେଶର ଏସନ ଦୁରୁଦଶା ଦେଖି

ଅନ୍ତର ଯାର ବ୍ୟାକୁଳ ।

ଅନୁରୋଧ ମୋର କରିବ ବିଚାର

ଅନାବିଳ ଶୁଦ୍ଧ ମନେ,

ଯଦି ଦେଖ ଦୋଷ ନ ବହି ସଙ୍କୋଚ

ନିନ୍ଦା ରଟ ମୋର ନାମେ ।

ଆହାର, ଶୟନ, ଭୟ,ମଇଥୁନ

ଏହି ଚାରି ଗୋଟି ଗୁଣ,

ପଶୁ, ପକ୍ଷୀ, କୀଟ ମାନବ ମଧ୍ୟରେ

ରହିଛି ପରା ସମାନ ।

ଏକା ଧର୍ମ-ଭାବ ଦେଇଛି ମାନବେ

ଜଗତରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସ୍ଥାନ,

ଧର୍ମଭାବ ଯାର ହୃଦୟରେ ନାହିଁ

ପଶୁ ସଙ୍ଗେ ସେ ସମାନ ।

ଧର୍ମଭାବ କେବେ       ନୁହେଁ ଭେଦଭାବ

ମଣିଷେ ମଣିଷେ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ,

ହିନ୍ଦୁ ବୌଦ୍ଧ ଜୈନ ଖ୍ରୀଷ୍ଟ ଇସଲାମ

ନାମ ଭିତରେ ଆବଦ୍ଧ ।

ସତ୍ୟର ଶରଣ ସତ୍ୟର ସନ୍ଧାନ

ସନାତନ ଧର୍ମ ନୀତି;

ସତ୍ୟ ପଥଛାଡ଼ି ଆନ ପଥ ଗଢ଼ି

ଧରମର ନାହିଁ ସ୍ଥିତି ।

ଏ ବିଶ୍ୱ ସଂସାରେ ସ୍ରଷ୍ଟା ମାତ୍ର ଜଣେ

ସକଳ ତାର ସୃଜନ,

ସେ ବିଶ୍ୱର ପିତା ସେ ପାଳକ ତ୍ରାତା

ସରବେ ତାର ସନ୍ତାନ ।

ଛୋଟ-ବଡ଼ ଭେଦ ଉଚ୍ଚ ନୀଚ ବାଦ

ମୁହିଁ ମୋର ତୁହି ତୋର ,

ମନୁଷ୍ୟ ମନର ବିକୃତ କେବଳ

ପଶୁଭାବ ତାର ମୂଳ ।

ଏହି ସତ୍ୟ ବୁଝି ନୀଚ ସ୍ୱାର୍ଥ ତେଜି

ଜନ ସମାଜର ହିତ,

କାମନାରେ ରତ ରହେ ଅବିରତ

ଯିଏ ମନୁଷ୍ୟ ପ୍ରକୃତ ।

ମାନବ ଜନମ ସବୁଠୁଁ ଦୁର୍ଲଭ

ସବୁ ଶାସ୍ତ୍ର ପରା କହେ,

କିଞ୍ଚିତ ଉଦ୍ୟମେ ଦେବତ୍ୱ ବିକାଶ

ସମ୍ଭବଇ ନରଦେହେ ।

ମାନବ ଜୀବନ ନୁହଇ କେବଳ

ବର୍ଷ ମାସ ଦିନ ଦଣ୍ଡ,

“କର୍ମେ ଜିଏଁ ନର କର୍ମ ଏକା ତାର

ଜୀବନର ମାନଦଣ୍ଡ ।”

ଏ ସଂସାର ସାରା କର୍ମମୟ ପରା

କରମେ ବନ୍ଧା ଏ ପ୍ରାଣ,

ବିଭୁଙ୍କ ଅଭୟ ଚରଣରେ ଲୟ

ଦେଇ କର ଶୁଭ କର୍ମ ।

କରମଟି ମୂଳ ଜୀବନସମ୍ୱଳ

ମାନବର ମୂଲ୍ୟବାନ,

ଯେ କର୍ମରେ ପ୍ରାଣୀ ପାଲଟଇ ଜ୍ଞାନୀ

ତହିଁ ମାତ ରାତ୍ର ଦିନ ।

ଦେଶର ଦୁର୍ଗତି ସମାଜେ ଅନୀତି

ଦେଖି ଖାଲି ହାଇ ହାଇ,

କହି ଯେବେ ଏବେ ବସିବ ହତାଶେ

କିଛି ଫଳ ହେବ ନାହିଁ ।

ଶୁଦ୍ଧ କର୍ତ୍ତବ୍ୟର ଏଇ ତ ସମୟ

ଏତେବେଳେ ନୁହଁ ମୂକ,

ଶୁଣ କାନ ଡେରି ସାରା ଦେଶ ଭରି

ପୀଡ଼ିତ ଜନତା ଡାକ ।

ପଶୁ ବଳ ଦର୍ପ କରିବାକୁ ଲୋପ

ମନରେ ସହାସ ବାନ୍ଧ,

ସୁଧୀଜନଗଣ ହୁଅ ଏକଜୁଟ

କାନ୍ଧକୁ ମିଳାଇ କାନ୍ଧ ।

ବ୍ୟାସ, ବିଶ୍ୱାମିତ୍ର, ମନୁ, ପରାଶର,

ବ୍ରହ୍ଣର୍ଷି ବଶିଷ୍ଠ ମୁନି,

ଯେଉଁ ନୀତି ବାଣୀ କହିଛନ୍ତି ଆଜି

ହେଉ ତୁମ ଯୁଦ୍ଧଧ୍ୱନି ।

ଦୁଷ୍ଟ ବିନାଶନ ସନ୍ଥ ସୁରକ୍ଷଣ

ପାଇଁ ଧରି ନରଦେହ,

ଭାରତ ଭୂଇଁରେ ଜନମନ୍ତି ପ୍ରଭୁ

ଧାର୍ମିକେ ହ୍ୱନ୍ତି ସହାୟ ।

ସେହି ବିଶ୍ୱପତି ପାର୍ଥର ସାରଥୀ

କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରେ,

ଯେଉଁ ଗୀତା ବାଣୀ ଶ୍ରୀମୁଖରେ ଭଣି

ଅଛନ୍ତି ମାନବ ହିତେ।

ହେଉ ଆଜି ତାହା ତୁମ ପାଶେ ସାହା

ମନରେ ଦେଉ ଶକତି;

ମାନତ୍ୱ-ସମାଜେ ବିଞ୍ଚିଦିଅ ଭାଇ

ସେନେହ- କରୁଣା- ମୈତ୍ରୀ ।

ବିନା ଉଦ୍ୟମରେ ଅର୍ଥଲାଭ ଇଚ୍ଛା,

ବିନା ସାଧନାରେ ସିଦ୍ଧି,

ଶ୍ରମ ପାଇଁ କୁଣ୍ଠା, ପରଶ୍ରୀକାତର,

ଦେଶେ ବ୍ୟାପିଛି ଏ ବ୍ୟାଧି ।

କର୍ତ୍ତବ୍ୟରେ ନିଷ୍ଠା ଜାଗରିତ ହେଲେ

ଏ ବ୍ୟାଧି ରହିବ ହଟି,

ସାଧିୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସାଧନେ

ହସି ଉଠିବ ଏମାଟି ।

ପରର ସମ୍ପଦ ଦେଖି ମନେ ଖେଦ,

ଆଣନାହିଁ ଭାଇ ତିଳେ,

ନିଜର ସଂବଳ ଅନୁସାରେ ସଦା

ଲାଗ ପର ଉପକାରେ ।

ପ୍ରତିହିଂସା ପ୍ରତି ଶୋଧ ପରିବର୍ତ୍ତେ

ଦୟାଭାବ ଆଣ ଚିତ୍ତେ,

ପ୍ରଭୁ ଦୟାମୟ ଦେବେଟି ଅଭୟ,

କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସାଧନପଥେ ।

ନିଜ ପରିବାର ପରିଜନ ମଧ୍ୟେ

ଉଡାଅ ସତ୍ୟର ବାନା,

ଆପଣାର ପ୍ରିୟ- ଜନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ

ଜାଗିବେ ସତ୍ୟର ସେନା ।

ପ୍ରତିବେଶୀ ମଧ୍ୟେ ତୁମରି ଆଦର୍ଶ

ଖେଳିଗଲେ ଭାଇ ବାରେ

ଶତ ସହଯାତ୍ରୀ ଜୁଟିଯିବେ ଆସି

ତୁମ ସଂଗ୍ରାମ ପଥରେ ।

ବିଶ୍ୱରେ କଲ୍ୟାଣ କାମନା କରିବ

ବିଭୁପାଦେ ରଖି ଲୟ,

ସେ ଚିନ୍ତା ତରଙ୍ଗ ବାୟୁସ୍ତରେ ଖେଳି

ସାଧିବ ଦୁର୍ଗତିଚୟ ।

ସମାଜେ ବିରକ୍ତି- ବିଷ ନ ରୋପିଣ

ବୁଣ ଅନୁରକ୍ତି- ବୀଜ

ପ୍ରୀତି, ମୈତ୍ରୀ ଫଳେଦେଶେ ଯିବ ଭରି

ସିଦ୍ଧହେବ ସବୁ କାର୍ଯ୍ୟ ।

କଥାରେ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଯେତେ ପ୍ରବଞ୍ଚନା

କରି ସବୁ ପରିହାର

ସମଦୃଷ୍ଟି ଦେଇ ଦେଖିବ ସଭିଙ୍କୁ

ନ ଭାବିବ ନିଜ ପର ।

ନିଖିଳ ବିଶ୍ୱର ଜଣେ ହିଁ ଈଶ୍ୱର

ସରବେ ତାଙ୍କ ସନ୍ତାନ,

ମୋହ ବଶେ ପ୍ରାଣୀ ଏ ସତ୍ୟ ନ ଜାଣି

କରେ ନିଜ ପର ଜ୍ଞାନ ।

ବୟସରେ ସାନ ଥିବେ ଯେତେ ଜନ

ଅକୃତ୍ରିମ ସ୍ନେହ ଦେଇ,

ଗୁରୁଜନ ପ୍ରତି ହୃଦେ ରଖି ଭକ୍ତି

ସଂସାରରେ ଚଳ ଭାଇ ।

ନିର୍ମଳ ଚରିତ୍ର, ଅକପଟ ଚିତ୍ତ

ସୁମଧୁର ବ୍ୟବହାର

ନିର୍ଭୀକ ସ୍ୱଭାବ ପାଶେ ନଇଁଯିବ,

ହେଉ ଯେତେ ଦୁରାଚାର ।

ଅହଂକାର, ଦମ୍ଭ, ଅଭିମାନ, ଗର୍ବ

ମନେ ଦିଅନାହିଁ ସ୍ଥାନ,

ଫଳ-ବାଞ୍ଚା ତେଜି କାମେ ଗଲେ ମଜି

ସାହା ହେବେ ଭଗବାନ ।

ଯେତେ ପତିବ୍ରତା ସାଧ୍ୱୀ ସଚ୍ଚରିତ୍ର

ଅଛ ଏ ଭାରତ ଦେଶେ,

ମାନବ ସମାଜ ଅଧୋଗତି ଦେଖି

ନ ବସ ଆଉ ହତାଶେ ।

ମୋର ନିବେଦନ କରିଣ ଗ୍ରହଣ

ମନରେ କର ବିଚାର,

ତୁମରି ସାଧନା ବଳେ ସମାଜରେ

ସଂଚରିବ ସଦାଚାର ।

ସମ୍ପଦ-ଶକତି- ବିଦ୍ୟାର ବିଭୂତି

ନାରୀଠାରେ ନିବେଦିତା

ସେଥିପାଇଁ ଶକ୍ତି, ଲକ୍ଷ୍ମୀ, ସରସ୍ୱତୀ,

ନାରୀ ରୂପରେ ପୂଜିତା ।

ଜନନୀ ରୂପରେ ଆଦି ଗୁରୁ ତୁମେ

କନ୍ୟା ରୂପେ ସେବାଦାତ୍ରୀ,

ଜାୟା ରୂପେ ସଦା ପ୍ରେରଣା ଦାୟିନୀ,

ଧର୍ମ ସାଧନାର ସାଥୀ ।

ତୁମ ସାଧନାରୁ ଜନ ସମାଜରୁ

ସବୁ ତାମସିକ ଭାବ,

ହୋଇ ଯାଇ ଦୂର, ସାତ୍ତ୍ୱିକ ଭାବର

ଅଚିରେ ବିକାଶ ହେବ ।

ତେଣୁ ଗୋ ଜନନୀ କଥା ମୋର ମାନି

ଆଉ କରନାହିଁ ଡେରି,

ମହିଷ-ମର୍ଦ୍ଦନୀ- ଶକତି ସମ୍ମୁଖେ

ପଶୁବଳ ପଡ଼ୁ ବଳି ।

ପ୍ରତି ଗୃହାଙ୍ଗନେ ତୁମରି ଉଦ୍ୟମେ

ଉଡ଼ୁ ସତ୍ୟ-ନ୍ୟାୟ-ବାନା,

ପ୍ରାତଃ-ସନ୍ଧ୍ୟା କାଳେ ହେଉ ପ୍ରତି ଘରେ

ସତ୍ୟ ଶିବର ଅର୍ଚ୍ଚନା ।

ଗୀତା ଭାଗବତ ରାମାୟଣ ଗ୍ରନ୍ଥ

ଅଧ୍ୟୟନେ ହୁଅ ରତ,

ପୁରାଣ ଯୁଗର ପୁଣ୍ୟମୟୀ ନାରୀ

ଆଦର୍ଶେ ହୁଅ ଜାଗ୍ରତ ।

ସଂଭୋଗ ଲାଳସା କର ପରିହାର,

ତ୍ୟାଗ ହେଉ ତୁମ ନୀତି,

ବୀର ସନ୍ତାନରେ ଜନନୀ ବୋଲାଇ

ସୁଖେ ଯିବ ଦିନ ବିତି ।

ସ୍ୱାମୀ, ପୁତ୍ର, ଭ୍ରାତା, ବନ୍ଧୁଜନ ମନେ

ରହିଚି ଯେତେ କଳଙ୍କ,

ସ୍ନେହ-କରୁଣାରେ ଧୋଇଦିଅ ସବୁ

ଜଳିଉଠୁ ସତ୍ୟାଲୋକ ।

ତୁମ ପ୍ରେରଣାରେ ଜନ ସମାଜରୁ

ବଇଷମ୍ୟ ହେଉ ଲୋପ,

ତୁମ କରୁଣାରେ ଦୁର୍ଗତ ଜନର

ନିଃଶେଷ ହେଉ ସନ୍ତାପ ।

ତୁମ ସାଧନାରେ ଘୁଞ୍ଚି ଯାଉ ଦେଶୁ

ଆଜିର ଏ କାଳ ରାତି,

ଶତ ଗାନ୍ଧୀ, ଶତ- ବିବେକ- ଆନନ୍ଦେ

ହସୁ ଏଦେଶର ମାଟି ।

ସଭାମଞ୍ଚ ଗଢ଼ି ବନ୍ଧମୂଷ୍ଟି ତୋଳି

ଖୋଲି ବକ-ତୃତା ମୁଣି

ବର୍ଷ ପରେ ବର୍ଷ ଶୁଣିଛ ସହସ୍ର

ହିତ- ଉପଦେଶ-ବାଣୀ ।

ହେଉ ଜନସେବୀ ଅବା ଗୃହ ତ୍ୟାଗୀ

ବଚନ ତା ଯେତେ ମିଠା,

ସାଧାରଣ ଦିନେ ସ୍ୱାର୍ଥର ସଂଗ୍ରାମେ

କାମଟି ତାର ଓଲଟା ।

ନିଜ ଆଚରଣ ଶୁଦ୍ଧ ନ କରିଣ

ଯେତେ ଶୁଷ୍କ ଉପଦେଶ

ଜନ-ସମାଜରେ ହିତ ପରିବର୍ତ୍ତେ

ବାଣ୍ଟେ ଠକାମିର ବିଷ ।

ଏପରି ଲୋକଙ୍କୁ ସାବଧାନ ଭାଇ

ପାଖେ ଦିଅ ନାହିଁ ସ୍ଥାନ,

ଦୁଧ ଭରା ଭାଣ୍ଡେ ବିଷ ବିନ୍ଦୁ ସମ

ସବୁ ହେବ ଅକାରଣ ।

ମୋର ନିବେଦନ ନିଜ ଆଚରଣ

ଆଗେ କର ନିଷ୍କଳଙ୍କ

ଯାହାର ପ୍ରଭାବେ ଅନୁଗାମୀ ହେବେ

ଯେତେ ତୁମ ପାଖ ଲୋକ ।

ପବିତ୍ର କର୍ମର ଉଠିବ ଝଙ୍କାର

ଏଦେଶର ବାୟୁସ୍ତରେ,

ଶୀତ ସକାଳର କୁହେଳିକା ସମ

ହଟିଯିବ ପାପ ଦୂରେ ।

ବିଶ୍ୱପିତା ପାଦେ ଲୟ ରଖି ଯେବେ

ଆଗେଇ ଆସିବ ବାରେ,

ଯାତ୍ରାପଥେ ତୁମ ସହସ୍ର କଣ୍ଟକ

ଦୂର ହେବ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ।

ସତ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ସାଧୁ ଉଦ୍ୟମରେ

ଯେ କର୍ମ ହୁଏ ଆରମ୍ଭ,

ଲକ୍ଷ୍ୟସ୍ଥଳୀ ତାର ସର୍ବଦା ମହତ

ଏହାହିଁ ନିଶ୍ଚୟ ଧ୍ରୁବ ।

ସତ୍ୟ- ସଂଗ୍ରାମରେ ସତ୍ୟସେବକର

ଅଙ୍ଗେ ଯେବେ ଲାଗେ ପ୍ରାସ,

ସହି ନ ପାରନ୍ତି ସତ୍ୟରୂପୀ ହରି,

ଏହା ମୋ ଦୃଢ଼ ବିଶ୍ୱାସ ।

***